Cafeïne: is het gezond of juist niet?

De welbekende middagdip. Die laat je al snel aan cafeïne denken om alert te blijven. Ook wakker worden in de ochtend gaat een stuk makkelijker na een kopje koffie. Maar wat doet cafeïne precies met je lichaam? En is het eigenlijk wel gezond voor je? 

‍

Wat is cafeïne?

Veel van ons slapen te weinig en zien cafeïne als dé oplossing. Natuurlijk is het geen vervanging voor een goede nacht slaap, maar je wordt inderdaad wel meer opgewekt als je cafeïne hebt gebruikt. 

Cafeïne is een natuurlijk stofje wat vaak uit planten wordt gehaald. Die planten gebruiken het alleen niet tegen een middagdip. Ze gebruiken het stofje tegen insecten, die kunnen er namelijk niet zo goed tegen als wij. 

‍

Wat doet cafeïne met je lichaam?

Maar goed, hoe kan het dan dat je je opgewekter voelt als je cafeïne hebt gebruikt? Eigenlijk werkt het net iets anders dan je misschien zou verwachten. 

Als je wakker bent, maakt je lichaam adenosine aan. Dat is het stofje wat ervoor zorgt dat je je moe voelt. Hoe langer je wakker bent, hoe meer adenosine je in je lichaam hebt. Wat gebeurt er nou als je cafeïne neemt? Dan blokkeert die cafeïne het effect van adenosine [1]. 

Het is dus niet zo dat die adenosine ineens verdwijnt. Je voelt er alleen even niets van. Vandaar dat je als de cafeïne uitwerkt vaak een nóg ergere energiedip krijgt: de adenosine blijft ondertussen gewoon opbouwen.

‍

Hoe lang blijft cafeïne in je lichaam?

Dat blokkeren van adenosine is dan ook de reden dat veel mensen niet kunnen slapen als ze cafeïne hebben gebruikt. Het stofje dat je het gevoel geeft dat je moet slapen kan zijn werk niet doen. Misschien ken je het wel: nog even een lekker kopje koffie ’s avonds op de bank, gevolgd door die vervelende plafonddienst. 

Maar hoe kan het dan dat die ene vriendin van je wél altijd ’s avonds koffie kan drinken zonder erdoor wakker te liggen? Dat komt doordat het effect van cafeïne op je slaap simpelweg verschilt per persoon [2]. Neemt niet weg dat er wel dingen zijn die voor iedereen gelden.

Ook al liggen sommige mensen misschien niet wakker van cafeïne, heeft het namelijk wel degelijk effect op je slaapkwaliteit. Cafeïne blijft bij iedereen best lang doorwerken, ook al heb je het niet altijd door. 

Het kost je lichaam 3 tot 7 uur om de helft van de cafeïne die je hebt gebruikt af te breken [3].

Zelfs als je 6 uur voor het slapengaan cafeïne binnenkrijgt, blijkt dit slecht te zijn voor je slaap [4]. Dus ook voor de mensen die zeggen dat cafeïne voor het slapen voor hun geen probleem is: laat je niet voor de gek houden. Ongemerkt doet het toch wat met je.

‍

Waar zit cafeïne in?

Cafeïne is een stof die voorkomt in veel verschillende dingen. Nu weten we allemaal wel dat je cafeïne kan halen uit koffie en energiedrankjes. Maar wist je ook dat er cafeïne zit in groene, zwarte en witte thee? Daar zit namelijk theïne in, zo noem je de cafeïne in thee. 

Er zijn trouwens wel theesoorten zonder theïne, zoals de varianten op basis van kruiden of specerijen. Daarom zijn deze ook zo goed voor het slapengaan. Ze komen namelijk niet van de theeplant, waardoor het eigenlijk ook geen echte thee is. 

Ook in cola, chocolade en zelfs decafé koffie zit cafeïne. Nou zit daar wel minder in dan in de meer bekende bronnen van cafeïne, maar ook kleine beetjes tellen natuurlijk op.

Wist je trouwens dat er ook kauwgom met cafeïne bestaat? Als je cafeïne neemt in de vorm van kauwgom, neemt je lichaam het sneller op [5]. Dus als je op zoek bent naar een snelle cafeïne boost, is deze vorm ideaal.

‍

Hoeveel cafeïne per dag is gezond?

Cafeïne is op zichzelf niet perse gezond of ongezond. Wat wél ongezond kan zijn, is als je bijvoorbeeld altijd moe bent doordat je niet goed slaapt door je cafeïnegebruik. Ook kan je van teveel cafeïne bijvoorbeeld duizelig of onrustig worden. 

Vaak kan je zelf wel een inschatting maken wanneer je misschien iets te enthousiast bent geweest met koffie drinken. Als je elke dag veel cafeïne binnenkrijgt bouw je er langzaam een tolerantie voor op, waardoor je het effect minder voelt [6]. 

Ook voor mensen met een hoge tolerantie voor cafeïne is er wel een richtlijn. De gemiddelde volwassene kan per dag veilig 400 mg cafeïne per dag gebruiken. Dat staat ongeveer gelijk aan 5 kopjes koffie of thee. Verdeel het dan wel over de dag en neem niet meer dan 200 mg cafeïne in één keer.

‍